Nafaka Nedir?
Nafaka, geçinmek için gerekli olan şeylerin bütünü, geçimlik anlamına gelmektedir. Aile birliğinin huzurlu olması toplumun da huzurlu olmasını sağladığı için, evlilik süresince veya sonrasında eşleri ve çocukları korumak amacıyla kamu otoritesi tarafından nafaka gibi önlemler alınmıştır.
Nafaka Çeşitleri
- Tedbir Nafakası (TMK md 169-197): Boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra hükmedilebilir. Eş veya ergin olmayan çocukların geçimini sağlamak için uygun görülen bir tutar üzerinden belirlenir. Boşanma davası kesinleşmeden önce devam eden tedbir nafakası, boşanma kararıyla birlikte yoksulluk ve iştirak nafakasına dönüşebilir.
- İştirak Nafakası (TMK md 182): Boşanma davası neticesinde hükmedilir ve çocuğun velayeti kendisinde olmayan eşin, çocuğun giderlerine katılmasını sağlamak için ödemek zorunda olduğu nafakadır. Çocuğun 18 yaşını doldurmasına veya evlenmesine kadar devam eder; ancak eğitim süreci devam ediyorsa, bu süre tamamlanana kadar ödenir.
- Yoksulluk Nafakası (TMK md 175): Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eşe, diğer eşin ödemesi gereken nafakadır. Mahkeme, yoksulluk oluşacaksa bu nafakayı hükmeder. Yoksulluk nafakası süresizdir; ancak nafaka alacaklısı eş evlenirse veya taraflardan biri vefat ederse sona erer.
- Yardım Nafakası (TMK md 364): Boşanma veya evlilikle ilgisi yoktur. Kişinin yoksulluğa düşecek olan altsoy, üstsoy veya kardeşlerine ödemesi gereken nafakadır. Yardım nafakasında yetkili mahkeme, taraflardan birinin ikameti içinde bulunan Aile Mahkemesi’dir.
Nafaka Miktarında Değişiklik
Mahkeme tarafından hükmedilen nafaka miktarı, tarafların sosyo-ekonomik durumlarının değişmesiyle artırılabilir veya azaltılabilir. Yeni bir dava açılarak hakim, değişen şartları göz önünde bulundurarak yeni nafaka miktarını belirler.
- Nafakanın Artırılması Talebi: Sosyo-ekonomik koşullar değiştikçe nafakanın artırılması talep edilebilir. Nafaka artırım davası, nafaka devam ettiği müddetçe istenildiği zaman açılabilir.
- Nafakanın Kaldırılması Talebi: Nafaka ödeme gücü olmayan veya eski eşinin haksız şekilde nafaka aldığını öne süren kişiler, nafaka kaldırma davası açabilir. Nafakanın neden kaldırılması gerektiğinin ispat yükü, bunu ileri süren taraf üzerindedir.
Nafaka Ödememenin Cezası Nedir?
Nafaka ödemesi gereken kişi, maddi durumunun elverişsiz olduğunu veya nafaka şartlarının ortadan kalktığını kanıtlamak suretiyle nafakanın kaldırılmasını talep edebilir. Ancak, mahkeme kararına ve icra takibine rağmen nafaka borcunun ödenmemesi durumunda, İcra ve İflas Kanunu uyarınca nafaka borçlusu hakkında 3 aya kadar tazyik hapsine hükmedilebilir. Bu ceza para cezasına çevrilemez ve ertelenemez. Nafaka borcunun ödenmesi durumunda hapis cezası kalkar. Nafaka borcunu ödemeyen yükümlüler hakkında 3 ay içinde şikayette bulunulmazsa, şikayet hakkı düşer.